Sayıştay Başkanlığı kamu kurumlarına ait 2024 yılına ait denetim raporlarını internet sitesinden açıkladı.
YÖK’ün 2024 yılına ait denetim raporunda iki eleştiri konusu yer alıyor. Bunlardan birisi Vakıf Yükseköğretim Kurumlarında lisansüstü programlarda okutulması gereken aktif lisansüstü öğrenci sayısına yükseköğretim bilgi sistemi üzerinden ulaşılamaması diğeri ise yabancı uyruklu öğrencilerin yükseköğretim kurumlarına kayıt sürecinde girmiş oldukları sınav sonuçlarına ilişkin kontrol mekanizmasının bulunmamasıdır.
Biz ikinci eleştiriye yer vermeye çalışacağız.
Yabancı öğrencilerin sınav sonuçlarına ilişkin kontrol sistemi yok
Yabancı uyruklu öğrencilerin yükseköğretim kurumlarına kayıt sürecinde girmiş oldukları sınav sonuçlarına ilişkin kontrol mekanizmasının bulunmaması önemli bir eksikliktir. Aşağıda yer verilen bulgu bu eleştiri konusunun bilerek düzeltilmediği yönünde bir algı oluşturmaktadır.
YÖKSİS veri tabanında yükseköğretim kurumlarına kayıt olan öğrencilerin giriş türü yer almakta olup (ÖSYS / Yurtdışından Öğrenci Kabul Kontenjanlarından / DGS gibi) Yurtdışından Öğrenci Kabul Kontenjanlarından yararlanarak kayıt olanların hangi sınav ve puan ile başvurusunun kabul edildiğine ilişkin bir bilgi bulunmadığı tespit edilmiştir.
30.06.2003 Yükseköğretim Yürütme Kurulu kararı ile 2004-2005 eğitim öğretim yılından itibaren kendi imkânları ile öğrenim görmek isteyen yabancı uyrukluların yükseköğretim kurumlarında merkezi olarak yerleştirilme işlemlerine son verildiği anlaşılmıştır. Anılan öğretim yılından itibaren, belirlenen yabancı uyruklu öğrenci kontenjanları çerçevesinde yabancı uyrukluların başvuruları ilgili yükseköğretim kurumlarınca kabul edilmekte olup adayların kabulleri ÖSYM tarafından yapılan Yabancı Uyruklu Öğrenci Sınavı (YÖS) Temel Öğrenme Becerileri testinden 40’ın altında standart puan almamak kaydıyla YÖS sonuçları veya yükseköğretim kurumlarının teklifi üzerine Yükseköğretim Kurulunun onaylamış olduğu sınav ve taban puanları değerlendirilerek ilgili yükseköğretim kurumlarınca yapılmaktaydı.
2010 yılında objektif kriterler öngören sistem kaldırılmış
30.04.1985 tarihli ve 18740 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan (Mülga) Türkiye’de Öğrenim Gören Yabancı Uyruklu Öğrencilere İlişkin Yönetmelik’in 4’üncü maddesi gereğince kurulmuş olan Değerlendirme Kurulunun 06.01.2010 tarihli toplantısında “2010-2011 öğretim yılından itibaren uygulanmak üzere Türkiye’de yükseköğretim programlarına yerleştirme için yapılan YÖS’ün kaldırılarak yabancı uyruklu öğrenci kabulünde uygulanacak esasların ve kabul şartlarının üniversiteler tarafından belirlenerek Yükseköğretim Kuruluna bildirilmesi ve Yükseköğretim Kurulundan onaylanmış koşullarla yabancı uyruklu öğrencilerin kabulünün yapılması” karar altına alınmıştır.
Yapılan güncellemeler sonucunda hali hazırda geçerli olan Başkanlık tarafından kabul edilen Yurtdışından Öğrenci Kabulüne İlişkin Esaslar’ın “Üniversitelerin Kabul Koşullarına İlişkin İlkeler”in 1’inci maddesi; “Ülkelerin kendi ulusal sınavları, uluslararası sınavlar, ortaöğretim (lise) not ortalamaları, üniversite tarafından (2024-2025 itibariyle devlet yükseköğretim kurumları hariç) yapılan sınav vb. gibi öğrenci kabulünde kullanılacak yöntemlerin minimum puanlarının da yer aldığı yurt dışından öğrenci kabulüne ilişkin esasların Üniversite senatolarınca kabul edilen bir yönerge veya yönetmelik şeklinde düzenlenerek Yükseköğretim Yürütme Kurulunun onayına sunulması,” şeklindedir.
Öğrenci kabulünü her üniversite kendisi yapıyor
Anılan madde gereğince yükseköğretim kurumları yabancı uyruklu öğrencilerin kabulü sırasında yabancı uyruklu öğrencilerin kendi ulusal sınavları, uluslararası sınavlar, ortaöğretim (lise) not ortalamaları, ilgili yükseköğretim kurumu tarafından yapılan sınav vb. gibi öğrenci kabulünü yapmaktadır.
Yapılan inceleme sonucunda, yabancı uyruklu öğrencilerin yükseköğretim kurumları tarafından bilgi aktarılan YÖKSİS’e kayıt işlemlerinde sınav/puan gibi bilgiler yer almadığı ve giriş türü olarak “Yurt dışından kabul edilen öğrenci kontenjanlarına başvurup kendi imkânları ile eğitim almak isteyen öğrenci (Ön lisans-Lisans)” olarak işlendiği anlaşılmıştır. Diğer bir deyişle yükseköğretim kurumları tarafından yabancı uyruklu öğrencinin kayıt esnasında sınava girip / girmediği, sınava girmiş ise almış olduğu puan yine ilgili yükseköğretim kurumu tarafından bilinmekte, Başkanlık nezdinde herhangi bir kontrol mekanizmasının olmadığı anlaşılmaktadır. Bu durum kayıt sürecinde suistimallerin oluşabilmesine ve kontrol zafiyetine neden olabilecektir. Ayrıca eğitim ve öğretimde imkân ve fırsat eşitliğini zedeleyecektir.
YÖK eleştiriyi kabul etmiştir
Başkanlık tarafından söz konusu hususun düzeltilmesine ilişkin işlemlere başlanıldığı ve çalışmaların yapıldığı ifade edilmiştir.
Yabancı uyruklu öğrencilerin yükseköğretim kurumlarına kayıt sürecinde yükseköğretim ilkeleri çerçevesinde gerekli düzenlemelerin yapılarak gerekli kontrol mekanizmalarının oluşturulması sağlanmalıdır.
Bu eleştiriler dikkate alınmazsa kısa vadede üniversiteler yabancı öğrencilerden para kazanabilirler ancak bir süre sonra kalite ve akredite sorunu ile karşı karşıya kalınabilir.
