HABER MERKEZİ / Asgari ücret tartışmaları sadece rakamlarla sınırlı kalmamalı. Hak-İş eski Genel Başkan Yardımcısı ve akademisyen Osman Yıldız, Uluslararası Ekonomi, İşletme ve Politika Dergisi'nde yayınlanan bilimsel makalesinde, Türkiye’de asgari ücretin belirlenme sürecine ilişkin çarpıcı bir model önerisi sundu. Yıldız, mevcut Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun (AÜTK) hem yapısal hem işlevsel olarak artık yetersiz kaldığını belirterek, komisyonun kaldırılması ve yerini “Asgari Ücret Danışma Komisyonu” (AÜDK) adlı istişari bir yapının alması gerektiğini savundu.
Yıldız’ın önerileri arasında, asgari ücretlilerin doğrudan temsil edileceği platformların oluşturulması, Komisyon’un daha geniş katılımlı bir yapıya kavuşturulması ve kamunun karar alma süreçlerinde daha belirleyici rol üstlenmesi gibi başlıklar öne çıktı.
Asgari ücrete Belçika modeli: Komisyon yerine sosyal diyalog önerisi!
Uluslararası Ekonomi, İşletme ve Politika Dergisi’nde yayımlanan “Uluslararası Kuruluşlar Perspektifinden Türkiye’de Asgari Ücret Sorunsalı ve Bir Çözüm Önerisi Modeli” başlıklı makalede Yıldız, AÜTK’nın mevcut haliyle hem temsil gücünün zayıf olduğunu hem de demokratik meşruiyet sorunu taşıdığını vurguladı.
Yedi milyon işçiye doğrudan temsil çağrısı
TÜRK-İŞ ve TİSK’in, asgari ücretlileri doğrudan temsil etmediğini belirten Yıldız, “Toplu sözleşmeyle belirlenen ücretler asgari ücretin üzerindedir. Dolayısıyla AÜTK'da yer alan işçi ve işveren temsilcileri, doğrudan asgari ücretli kesimi yansıtmıyor” dedi.
Yıldız, bu nedenle asgari ücretlilerin kendi örgütlerini kurarak temsil edilmesinin önünü açacak yeni bir model önerdi. Taşeron işçilerin geçmişte dernekleşerek toplu temsil gücü kazandığını hatırlatan Yıldız, benzer bir sürecin asgari ücretliler için de uygulanabileceğini ifade etti.
Komisyonun adı da değişmeli: Danışma Kurulu önerisi
Yıldız’ın önerdiği modelde, mevcut AÜTK’nın adı da değiştirilerek Asgari Ücret Danışma Kurulu (AÜDK) haline getirilmesi öneriliyor. Böylece “tespit” yerine “danışma” esas alınacak, karar yetkisi doğrudan kamu otoritesinde olacak.
Belçika modeli önerisi: Sosyal diyalog kuruluna bağlansın
Makro düzeyde sosyal diyalog ihtiyacını vurgulayan Yıldız, AÜTK’nın doğrudan Cumhurbaşkanlığı’ndaki Ekonomik ve Sosyal Konsey ya da Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndaki Üçlü Danışma Kurulu’na bağlı bir alt komisyon olarak yapılandırılabileceğini söyledi. Belçika’da Ulusal Emek Konseyi’nin bu işlevi başarıyla yürüttüğünü belirten Yıldız, Türkiye’nin de bu deneyimden faydalanabileceğini ifade etti.
Kamunun ağırlığı artmalı
Yıldız’ın beşinci önerisi ise AÜTK mevcut yapısıyla devam edecekse kamunun Komisyon'daki ağırlığının artırılması yönünde. Böylece nihai kararın kamu tarafından verilmesinin daha şeffaf ve hesap verebilir bir zemine oturacağı belirtildi. Yıldız, şunları kaydetti:
"Eğer AÜTK, mevcut durumda olduğu gibi “karar verici” özelliği ile devam ettirilecekse Komisyonda kamunun çoğunluğu elde edecek bir temsil gücüne sahip olması sağlanmalıdır. Özetle bu seçeneklerden hangisine karar verilirse verilsin, nihai olarak kamunun karar vereceği bir yapının güvenceye alınması sağlanmış olacaktır. Kamu, bütün diğer sosyal diyalog mekanizmalarında olduğu gibi, AÜTK’nın istişari ve tavsiye nitelikli kararlarını da dikkate alarak karar vermelidir. AÜTK’nın kurgusu bu şekilde yeniden yapılırsa, kendine varlık nedeni arayan komisyon olmaktan çıkıp amacına uygun bir fonksiyon icra etmiş olacaktır"